In deze rubriek lees je de inspirerende verhalen van bewoners uit gemeente De Bilt die belangeloos een stapje extra zetten voor hun omgeving. Deze editie: Marieke Polder 

Peuken op straat: de stille milieuramp

Aan de rand van Bilthoven in de groene wijk De Leijen woont bioloog Marieke Polder. Een groot deel van haar leven werkte ze als milieu toxicoloog bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Nu is ze met pensioen, maar haar zorgen over gifstoffen die in het milieu terechtkomen zijn daarmee niet verdwenen. Bij goed weer gaat ze twee keer per week de straat op, gewapend met een reuze pincet, lege yoghurtverpakking en een lege broodzak om peuken en zwerfaval te rapen.

Peukenmeisje

“Ik raap ongeveer 300 peuken per uur”, vertelt Marieke enthousiast. “Na mijn pensioen begon ik met het rapen van groter zwerfafval. Dat was een heel gesjouw met grote plasticzakken. Ik kwam op het idee om gericht peuken te rapen door ‘Het Peukenmeisje’ uit Ellecom. Zij staat dit jaar op plaats 90 in de duurzame top 100 van dagblad Trouw. Ik ruim ook nog steeds ander zwerfafval op maar mijn specialiteit is peuken. Ze zijn klein en voor veel mensen onzichtbaar, maar ze veroorzaken veel ellende.”

Stille milieuramp

“Peuken op straat zijn een stille milieuramp”, legt ze uit. “De filters van een sigaret bestaan uit hele kleine plasticvezels. Gifstoffen zoals lood, arsenicum, cadmium en alle kankerverwekkende teersoorten die rokers inhaleren blijven in die vezels achter. Groot zwerfaval wordt makkelijk weggeveegd door de veegwagens die de gemeente inzet om de straten schoon te vegen. Peuken zijn klein en licht. Daardoor komen ze terecht in randen en kieren of via straatputten in het riool. In de herfst belanden peuken tussen het blad afval. Dit wordt gecomposteerd, dus komen er kleine plasticvezels terecht in de compost. Via de bodem komen die gifstoffen in het grondwater. Als ik de eindeloze stroom van zwerfafval en peuken zie voel ik me soms wanhopig. Het voelt weleens alsof het niets uitmaakt wat ik doe, er belanden tien miljard peuken per jaar in het milieu. Vorig jaar heb ik er 25000 opgeraapt. Eigenlijk is het niets. Maar niets doen vind ik geen optie. Ik weet hoe slecht het is, ik wil toch iets doen. ”

Vervuiling

“Als milieu toxicoloog hield ik me bezig met het onderzoeken hoe schadelijke stoffen, zoals vervuiling en gifstoffen, het milieu en levende wezens beïnvloeden”, zegt Marieke. “De uitstoot van giftige stoffen door bijvoorbeeld fabrieken, auto’s en landbouw kunnen de lucht of het water zo erg vervuilen dat mensen, dieren en planten er ziek van worden of zelfs dood gaan. Landbouwgif dat op gewassen wordt gespoten kan via het slootwater ook in het drinkwater terechtkomen bijvoorbeeld. Het RIVM onderzoekt de gevolgen van giftige stoffen op de levende wezens in water, bodem en lucht en leidt veilige waardes af voor die stoffen. De veilige waardes heten milieunormen en drinkwaternormen. Iedereen die verantwoordelijk is voor het vrijkomen van giftige stoffen moet zich aan deze normen houden. Schoon drinkwater maken wordt steeds duurder. Waterzuiveringsinstallaties kunnen gelukkig een groot deel van de gifstoffen uit het grondwater zuiveren met speciale microfilters. Deze filters zijn erg duur. Hoe meer vervuiling in het grondwater, hoe duurder de zuivering daarvan is.”

'Wat bent u toch aan het doen?'

Marieke wordt vaak aangesproken op straat. Ze vertelt lachend: “’Mevrouw wat bent u toch aan het doen?’ hoor ik vaak. Maar ik krijg ook complimenten. Dat is heel fijn. Ik raak regelmatig spontaan aan de praat met mensen die ik in mijn eigen sociale kring niet snel tegen zou komen. Maar ook zei iemand een keer: ‘Hou er toch mee op! Ga in de zorg werken, daar komen ze mensen te kort.’ Als ik zie dat mensen iets op de grond gooien vraag ik weleens uit nieuwsgierigheid: ‘Waarom doet u dat?’ Iemand antwoordde een keer: ‘Ik betaal zoveel reinigingsrecht, dan ruimen ze het maar op ook.’ Ik respecteer ieders mening, het is mijn keuze om afval op te ruimen. Ik dwing niemand om het ook te doen.”

Oplossingen

Over de vraag: Hoe voorkom je dat mensen peuken op straat gooien?’ heeft Marieke natuurlijk wel nagedacht. “Helaas is er geen makkelijke oplossing”, zegt ze. “Meer asbakken plaatsen is in strijd met het tabaksontmoedigingsbeleid. Een goede publiekscampagne kan werken. In een bushalte in de Belgische Ardennen zag ik een keer een postercampagne: ‘Gooi je peuk in de prullenbak’.  In het treinstation in Cannes, Zuid-Frankrijk, lagen bijna geen peuken op de grond. Ik las dat er flinke boetes worden uitgedeeld voor het op de grond gooien van peuken. Dat werkt blijkbaar dus wel.”

Groen adoptie

Naast het ­­­vieze peuken rapen wordt Marieke blij van het onderhouden van de groene bosplantsoenen in haar wijk De Leijen. “Een paar jaar geleden kwam de gemeente met een plan om de bosplantsoenen te vervangen met grasweides en bloemen”, vertelt ze. “Er was te weinig budget om de bosplantsoenen op de juiste manier te onderhouden. De woekerende planten kregen de overhand, dus er moest iets veranderen. Een grasveld was een kostenbesparend alternatief. ‘Zonde!’, vonden wij als buurtbewoners. We besloten gezamenlijk 250 meter bosplantsoen te adopteren. Ieder is verantwoordelijk voor een deel plantsoen. In de herfst organiseren we een snoeidag. Dan snoeien we de woekeraars terug zodat andere planten meer ruimte krijgen. Planten lijken op mensen; de ‘schreeuwers’ (woekerende, snelgroeiende planten) eisen de meeste plek op ten koste van de kleinere meer kwetsbare planten. Er zat al jaren een ringslangen broedplek, die nu beschermd is door onze adoptie. Daar ben ik heel trots op. We hebben het bosplantsoen verrijkt met nieuwe planten die er goed in passen. Daar komen weer andere insecten en vogels op af, goed voor de biodiversiteit.”

Kent u of bent u iemand die zich inzet voor de Biltse samenleving en wilt u hierover vertellen? Mail dan een korte omschrijving van uw activiteiten naar gemeentenieuws@debilt.nl. Wie weet bent u de volgende 'Inwoner in beeld'.