In deze rubriek lees je de inspirerende verhalen van bewoners uit gemeente De Bilt die belangeloos een stapje extra zetten voor hun omgeving.
Ruil- en geef kast in Maartensdijk; voor iedereen die het nodig heeft
Lena Willemse woont met haar man en honden in Maartensdijk. Voor haar huis staat een ruil- en- geef kast. Mensen die het financieel moeilijk hebben zijn welkom om daar producten uit te pakken. Mensen die producten over hebben, kunnen het daarin zetten. “In 2022, heb ik mijn ruilkast gekocht op Marktplaats”, vertelt ze. “Mijn man en ik hebben een christelijke achtergrond en gaan al jaren naar de kerk. We hielpen al mee bij de voedsel- en kledingbank. Ik zag hoeveel armoede er is, soms ook verborgen armoede. Het idee om iets te doen voor deze mensen spookte al een tijdje door mijn hoofd. Ik besloot een ruilkast voor mijn huis te zetten, met het idee: ‘ik kijk wel hoe het loopt.‘ In het begin waren mensen wat terughoudend, maar al snel liep het als een trein.”
Online netwerk
“Mensen vinden me via Facebook of door mond-tot-mondreclame,” vertelt Lena. “Op mijn Facebookpagina plaats ik foto’s van de voorraad in het kastje. Volgers kunnen dan naar het kastje komen en ophalen wat ze nodig hebben. Maar ze kunnen ook producten reserveren. Dan maak ik een pakketje voor ze klaar dat ze aan de deur kunnen afhalen.”
Naast het ruilkastje op straat en de Facebookpagina heeft Lena ook een appgroep voor een klein groepje ‘vaste klanten’, waarin ze producten aanbiedt aan mensen die het echt hard nodig hebben. Ze kijkt daarbij bewust naar wie welke spullen het meest nodig heeft. “De meeste mensen die regelmatig iets komen brengen of halen, ken ik inmiddels wel”, zegt ze. “Maar er zijn ook mensen die ik niet ken, of die liever anoniem blijven als ze iets komen halen. Dat is helemaal prima. ” Zo zorgt ze ervoor dat iedereen op een simpele manier toegang heeft tot wat diegene nodig heeft, zonder schaamte of druk.
De behoefte is groot, merkt Lena. “Sinds een half jaar komt er zelfs iemand die voor zeven gezinnen producten komt halen. Ze selecteert van tevoren wat de gezinnen nodig hebben, en dan zet ik het voor haar klaar.”
Schaamte
Lena merkt dat veel mensen die leven in armoede zich schamen. “Een vrouw stuurde me een bericht, ze had op een van de foto’s een ananas gezien die ze graag wilde ophalen. Maar ze wilde niet dat anderen haar zouden zien terwijl ze iets uit het kastje pakte. Ik heb haar toen gezegd: ‘Kom het gewoon bij mij aan de deur ophalen, dan ziet niemand dat je eigenlijk voor het kastje komt.’ Toen ze er eenmaal was, durfde ze toch met me mee te lopen naar het kastje en nam ze nog wat andere producten mee. Sindsdien komt ze regelmatig langs en neemt ze mee wat ze nodig heeft.”
Inkopen en donaties
Lena gaat regelmatig naar de markt om producten in te kopen voor de ruilkast. Ze kent daar ook mensen die weten dat ze inkopen doet voor het kastje. Als ze in de buurt van drogisterijen in Duitsland is, haalt ze daar ook spullen. Hoewel ze sommige producten zelf betaalt, ontvangt ze ook veel donaties. “Er zijn mensen die me een berichtje sturen met de vraag wat ik nodig heb en dan komen ze met een tas vol spullen langs,” vertelt ze. Kleding en speelgoed worden ook veel gedoneerd. Met kerst en Sinterklaas organiseert ze vaak speciale acties, waarbij ze veel speelgoed en kleding verzamelt. Vorig jaar ontving ze zelfs 20 kerstpakketten, waarvan ze kleine pakketjes maakte en uitdeelde aan gezinnen in de buurt.
Leven in armoede
“Zelf heb ik ook armoede gekend”, vertelt Lena. “Ik kom uit een gezin van vijf kinderen. We woonden in een woonwagen in Utrecht. Daar gold de regel: als je het moeilijk hebt, help je elkaar. Ik leerde daar dat je mensen die geen eten hebben, uitnodigt voor het avondeten. Of je zorgt ervoor dat ze iets te eten krijgen. We woonden naast mijn tante, die negen kinderen had. Mijn moeder riep vaak naar haar: ‘Wie kookt er vandaag?’ Vervolgens zaten we ’s avonds met z'n allen aan tafel. Vriendjes en vriendinnetjes wilden altijd bij ons spelen, omdat het zo gezellig was. En al het bezoek kon blijven eten; weigeren was een belediging. Deze zorgzaamheid heb ik aan mijn eigen kinderen doorgegeven. Sinds twaalf jaar wonen we in een huis. Soms mis ik de woonwagen, maar van de cultuur heb ik nooit afscheid genomen. Helaas horen we vaak negatieve berichten over woonwagenbewoners. Veel van hen worden gediscrimineerd en zijn daarom in een huis gaan wonen. Toen onze kinderen naar de basisschool gingen, maakten we ook nare dingen mee. Ouders van vriendjes die kwamen spelen bleven vaak voor het hek staan en kwamen niet naar binnen. Een keer vroeg iemand me: ‘Ik krijg mijn kind toch wel terug?’ Daarop antwoordde ik: ‘Nee! Ik heb hier een grote ketel met kokend water staan!’ In die tijd hebben we ook een keer een open dag georganiseerd. Een van de kinderen zei toen: ‘Jullie zijn helemaal geen viezeriken, alles is hier juist heel netjes en schoon!’”
Voor- en nadelen
Het beheren van de ruilkast en de donaties is veel werk voor Lena. Ze selecteert producten, houdt haar Facebook- en appgroepen bij en beantwoordt e-mails. Ondanks de drukte geeft het haar veel voldoening. Er zijn echter ook nadelen. “Sommige mensen hebben het niet echt nodig, maar willen toch een pakketje”, vertelt ze. “Vaak kun je er wel achter komen of iemand echt hulp nodig heeft. Ik kom niet uit een ei; als ik op Facebook zie dat iemand net naar een restaurant, een pretpark of op vakantie is geweest, dan geloof ik niet dat ze het echt nodig hebben. En Maartensdijk is natuurlijk een klein dorp, dus via via hoor je wel wie het moeilijk heeft. Soms pakken kinderen chips uit het kastje. En laatst vertelde een buurvrouw dat ze iemand in een dure auto iets uit het kastje had gepakt, maar via de deurbelcamera zag ik dat deze persoon juist iets doneerde.”
Ze ziet soms ook hoe mensen wel erg gul voor zichzelf zijn. “Het komt weleens voor dat er 4 blikken knakworst in het kastje staan en dat mensen die allemaal mee willen nemen’, vertelt ze hoofdschuddend. ”Dan grijp ik in en zeg: ‘Anderen eten ook graag knakworsten, dus laten we eerlijk delen. Pak er één of twee.’ Soms willen drie mensen dezelfde fles shampoo, dat is weleens lastig. Ik ben selectief geworden; mensen met kinderen gaan voor. Die hebben hulp het hardste nodig. ‘Nee’ zeggen is niet leuk, soms krijg ik vervelende reacties. Aan de andere kant krijg ik er ook veel waardering voor terug.”
Lena controleert echter niet de hele tijd wie iets uit het kastje pakt. “Als je iets nodig hebt, pak het gewoon,” zegt ze. “En het mooie is, het is een ruilkastje. Dus als de buurman er tijdens het koken achter komt dat de pasta op is, kan hij die ook uit de ruilkast pakken. Maar wel op een voorwaarde: zet er iets voor terug.”
Ook iets doneren?
Wilt u spullen doneren of heeft u spullen nodig? De ruil- en geefkast is te vinden op de Doctor J.J.F. Steijlingweg 20 in Maartensdijk. Naast voedsel en verzorgingsproducten kunnen donateurs ook kleding en speelgoed bij Lena aan de deur afgeven. Die spullen neemt ze mee naar een buurthuis in Utrecht, waar ze gezinnen in financiële nood er blij mee maakt.